Hoe krijg je de ziekte van Fabry?
De ziekte van Fabry ontstaat door een fout in het GLA-gen. Deze fout, ook wel een genmutatie genoemd, verandert de genetische code. Hierdoor maakt het lichaam het bijbehorende enzym niet goed aan of helemaal niet. Dit enzym is nodig voor het afbreken van bepaalde stoffen in je lichaam.
Van je familie moet je het hebben
Iedereen krijgt van zijn ouders twee kopieën van elk gen: één van de moeder en één van de vader. Het GLA-gen, dat zorgt voor het maken van het enzym alfa-galactosidase, zit op het X-chromosoom. Dit betekent dat de ziekte van Fabry via het X-chromosoom wordt doorgegeven. We noemen dit 'X-gebonden overdracht'.
Mannen hebben slechts één X-chromosoom. Hun enige kopie van het GLA-gen is bepalend. Als deze kopie defect is, krijgen ze vaak een ernstige vorm van de ziekte van Fabry. De symptomen verschijnen meestal eerder en zijn vaak ernstiger dan bij vrouwen.
Vrouwen hebben twee X-chromosomen, dus twee kopieën van het GLA-gen. In elke cel van hun lichaam wordt een van deze X-chromosomen willekeurig uitgeschakeld. Dit betekent dat de ziekteverschijnselen bij vrouwen sterk kunnen verschillen. Als het actieve X-chromosoom de mutatie draagt, zijn de symptomen ernstiger.
Omdat de ziekte van Fabry erfelijk is, is het belangrijk om alle familieleden te laten screenen zodra de diagnose is gesteld. Door de stamboom te onderzoeken, kunnen andere familieleden die de ziekte mogelijk ook hebben, vroegtijdig worden gediagnosticeerd.
XX en XY: hoe zat het ook alweer?
Iedereen heeft twee geslachtschromosomen: vrouwen hebben XX, en mannen hebben XY.
Wanneer de man de drager is
Een man geeft zijn X-chromosoom door aan al zijn dochters en zijn Y-chromosoom aan al zijn zonen.
Als hij de mutatie van het GLA-gen op het X-chromosoom heeft, geeft hij deze door aan al zijn dochters. Hij geeft deze mutatie niet door aan zijn zonen, omdat hij hen zijn Y-chromosoom doorgeeft en zij een normaal X-chromosoom van hun moeder krijgen.
Wanneer de vrouw de drager is
Een vrouw geeft één van haar twee X-chromosomen door aan elk van haar kinderen, of het nu een dochter of een zoon is. Als zij drager is van de ziekte van Fabry, heeft zij 50 procent kans om de mutatie door te geven aan elk van haar kinderen. Elke man met de ziekte van Fabry heeft de mutatie van zijn moeder gekregen.
Referentie:
1Germain DP. Fabry Disease review article. Orphanet Journal of Rare Diseases. https://www.orpha.net/nl/disease/detail/324?name=fabry&mode=name